ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ
Το Διοικητικό Συμβούλιο του Οικισμού Μηκύβερνα,
η Πρόεδρος Μαρία Τσιγκαρά και η σκηνοθέτης Ειρήνη Χαλκιά,
έχουν τη χαρά να σας προσκαλέσουν στη θεατρική παράσταση
«Αφιέρωμα στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο: από την Τέταρτη Διάσταση,
η Φαίδρα και η Σονάτα του Σεληνόφωτος»
που θα δοθεί στην πρώτη ανατολική πλατεία του οικισμού με το κυπαρίσσι
την 1 Αυγούστου, ώρα 20.30
Είσοδος ελεύθερη
Αρκεί να προσκομίσετε το κάθισμά σας.
Διάρκεια της παράστασης: 2 ώρες (με διάλειμμα)
Επιτρέπεται στα παιδιά.
Θεατρικό Αφιέρωμα στον ποιητή Γιάννη Ρίτσο
από την Τέταρτη Διάσταση
Δραματουργία και σκηνοθεσία : Ειρήνη Χαλκιά
Μουσική – βιολί : Paul Colinet
Στο πιάνο : η Σονάτα....................
Κοστούμια : Ειρήνη Χαλκιά και Patricia Richard
Μακιγιάζ : Ειρήνη Χαλκιά
Φωτισμοί : Jean-Pierre Barbé
Επιμέλεια ήχου: Ειρήνη Χαλκιά, Caroline Βondurand
Αφίσα και ιστοσελίδα του Θεάτρου Scarabaeus: Κωνσταντίνος Τσιγκαράς
Παραγωγή : Θέατρο Σκαραβαίος – Βρυξέλλες
www.scarabaeus.net
τηλ. 00322 241 44 02
scarab@scarabaeus.net
ΔΙΑΝΟΜΗ
Ι. Η Φαίδρα
Φαίδρα : Γιάννα Κυριακούδη και Μαρία Πατακιά
Ιππόλυτος : Κωνσταντίνος Τσιγκαράς
Ο σκοινοβάτης και η σελήνη (αποσπάσματα) : διαβάζει και συνοδεύει στο πιάνο η Ειρήνη Χαλκιά
ΙΙ. Η σονάτα του σεληνόφωτος
Η Ποιήτρια : Μαρία Πατακιά και Γιάννα Κυριακούδη
Ο Νέος : Κωνσταντίνος Τσιγκαράς
Από την Τέταρτη Διάσταση του Γιάννη Ρίτσου,
η Σονάτα του Σεληνόφωτος και η Φαίδρα
Ο Γιάννης Ρίτσος με τους δραματικούς μονόλογους της Τέταρτης Διάστασης μας ξαναφέρνει στους αρχαίους μύθους της ελληνικής τραγωδίας μέσα από ένα καινούργιο οπτικό πρίσμα που αντικατοπτρίζει πολιτικές καταστάσεις και δρώμενα της εποχής του συνυφασμένα με την ουσία της ποιητικής του δημιουργίας και της πανανθρώπινης διάστασης του έργου του, σαν απάντηση στο κάλεσμα της ζωής και του έρωτα που τον υμνεί ως αρχή πρώτη και υπερβατική, πέρα από τη ζωή και το θάνατο.
Η επιλογή των κειμένων ανήκει στους ερμηνευτές-ηθοποιούς σύμφωνα με την προσωπική τους ευαισθησία και με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη. Οι μουσικοί αυτοσχεδιασμοί στο βιολί παρακολουθούν την ένταση της σκηνικής δράσης, σχολιάζοντας, τονίζοντας ή παρατείνοντας - μέσα στο χρόνο - την ερμηνεία των ηθοποιών. Η αναζήτηση της Τέταρτης Διάστασης εγγράφεται έτσι μέσα σ’ένα χρόνο που, παίρνοντας ως αφετηρία το μύθο, διασχίζει την ελληνική παράδοση αντιπαραθέτοντας στην ιστορική / μυθική πραγματικότητα των ηρώων την βιωματική πραγματικότητα του ποιητή, η οποία με τον τρόπο αυτό μυθοποιείται ποιητικά και προβάλλεται στο επίπεδο του υπερβατικού. Η σκηνική πράξη – καταλύοντας τη διάσταση του χρόνου - συμπυκνώνει το τότε, το χθες και το σήμερα μέσα σ’ένα διαρκώς αυτοκαθοριζόμενο υπερβατικό παρόν με ισχύ μέλλοντος. Στο αποτέλεσμα αυτό πιστεύουμε συντελεί και η ζωντανή μουσική.
Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, γραμμένη το 1956, καθορίζει δραματουργικά το μοντέλο σύνθεσης όλων των δραματικών μονόλογων που θα ακολουθήσουν. Η Φαίδρα, γραμμένη το 1975, κλείνει τη συλλογή του ποιητή που, ξεκινώντας από έναν «προσωπικό μύθο» (το κύριο πρόσωπο στη Σονάτα είναι μια ποιήτρια θρησκευτικής έμπνευσης) θα μεταφέρει τους προβληματισμούς και τα ερωτήματα που τον απασχολούν σε πρόσωπα γνωστά από τους μύθους και την τραγωδία, όπως την Ηλέκτρα (Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού, 1960), το Φιλοκτήτη (1963-1965), τον Ορέστη (1966), τη Χρυσόθεμι ( 1967-1970), την Περσεφόνη (1965-1970), την Ισμήνη (1966-1971), τον Αίαντα (1967-1969), τον Αγαμέμνονα (1970), την Ελένη (1970) την Ιφιγένεια (στην Επιστροφή της Ιφιγένειας, 1972), και τέλος στη Φαίδρα (1974-1975) που αναφέραμε.
Τα μυθικά πρόσωπα βρίσκονται συνήθως «εγκλωβισμένα» σ’ένα περιβάλλον καθημερινό και οικείο, σ’ένα χώρο εσωτερικό, κάποτε εξωτερικό, αλλά σταματημένο στη ροή του χρόνου. Αντίθετα ο χρόνος έχει αφήσει έντονα τα ίχνη του στα έπιπλα και τα πράγματα που έχουν παλιώσει, τρίζουν ή συντρίβονται, και στα ίδια τα κύρια πρόσωπα που συχνά είναι υπέργηρα ή βρίσκονται στο κατώφλι του θανάτου.
Κοινό χαρακτηριστικό σε όλα αυτά τα έργα είναι η δραματουργική δομή που στηρίζεται σε δύο πρόσωπα (άνδρα και γυναίκα, δύο άνδρες ή δύο γυναίκες) από τα οποία το ένα μιλάει και το άλλο ακούει. Συχνά εντοπίζεται αξιοσημείωτη διαφορά ηλικίας ανάμεσα στα δυο πρόσωπα. Κάποιοι σκηνοθέτες παραλείπουν – ίσως για λόγους οικονομίας – την παρουσία του βωβού προσώπου. Πιστεύουμε πως η παρουσία του προσώπου αυτού που ακούει ή καταγράφει την ιστορία του άλλου, είναι σημαντική σκηνικά, γιατί λειτουργεί σαν καθρέφτης που μεγαλώνει στα μάτια μας το είδωλο του κύριου προσώπου, ή σαν κυματοθραύστης, που δίνει υπόσταση στο βαθύ βουητό της συνείδησής του.
Ειρήνη Χαλκιά, σκηνοθέτις
Από την Τέταρτη Διάσταση του Γιάννη Ρίτσου,
η Σονάτα του Σεληνόφωτος και η Φαίδρα
Ο Γιάννης Ρίτσος με τους δραματικούς μονόλογους της Τέταρτης Διάστασης μας ξαναφέρνει στους αρχαίους μύθους της ελληνικής τραγωδίας μέσα από ένα καινούργιο οπτικό πρίσμα που αντικατοπτρίζει πολιτικές καταστάσεις και δρώμενα της εποχής του συνυφασμένα με την ουσία της ποιητικής του δημιουργίας και της πανανθρώπινης διάστασης του έργου του, σαν απάντηση στο κάλεσμα της ζωής και του έρωτα που τον υμνεί ως αρχή πρώτη και υπερβατική, πέρα από τη ζωή και το θάνατο.
Η επιλογή των κειμένων ανήκει στους ερμηνευτές-ηθοποιούς σύμφωνα με την προσωπική τους ευαισθησία και με την καθοδήγηση του σκηνοθέτη. Οι μουσικοί αυτοσχεδιασμοί στο βιολί παρακολουθούν την ένταση της σκηνικής δράσης, σχολιάζοντας, τονίζοντας ή παρατείνοντας - μέσα στο χρόνο - την ερμηνεία των ηθοποιών. Η αναζήτηση της Τέταρτης Διάστασης εγγράφεται έτσι μέσα σ’ένα χρόνο που, παίρνοντας ως αφετηρία το μύθο, διασχίζει την ελληνική παράδοση αντιπαραθέτοντας στην ιστορική / μυθική πραγματικότητα των ηρώων την βιωματική πραγματικότητα του ποιητή, η οποία με τον τρόπο αυτό μυθοποιείται ποιητικά και προβάλλεται στο επίπεδο του υπερβατικού. Η σκηνική πράξη – καταλύοντας τη διάσταση του χρόνου - συμπυκνώνει το τότε, το χθες και το σήμερα μέσα σ’ένα διαρκώς αυτοκαθοριζόμενο υπερβατικό παρόν με ισχύ μέλλοντος. Στο αποτέλεσμα αυτό πιστεύουμε συντελεί και η ζωντανή μουσική.
Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, γραμμένη το 1956, καθορίζει δραματουργικά το μοντέλο σύνθεσης όλων των δραματικών μονόλογων που θα ακολουθήσουν. Η Φαίδρα, γραμμένη το 1975, κλείνει τη συλλογή του ποιητή που, ξεκινώντας από έναν «προσωπικό μύθο» (το κύριο πρόσωπο στη Σονάτα είναι μια ποιήτρια θρησκευτικής έμπνευσης) θα μεταφέρει τους προβληματισμούς και τα ερωτήματα που τον απασχολούν σε πρόσωπα γνωστά από τους μύθους και την τραγωδία, όπως την Ηλέκτρα (Κάτω απ’ τον ίσκιο του βουνού, 1960), το Φιλοκτήτη (1963-1965), τον Ορέστη (1966), τη Χρυσόθεμι ( 1967-1970), την Περσεφόνη (1965-1970), την Ισμήνη (1966-1971), τον Αίαντα (1967-1969), τον Αγαμέμνονα (1970), την Ελένη (1970) την Ιφιγένεια (στην Επιστροφή της Ιφιγένειας, 1972), και τέλος στη Φαίδρα (1974-1975) που αναφέραμε.
Τα μυθικά πρόσωπα βρίσκονται συνήθως «εγκλωβισμένα» σ’ένα περιβάλλον καθημερινό και οικείο, σ’ένα χώρο εσωτερικό, κάποτε εξωτερικό, αλλά σταματημένο στη ροή του χρόνου. Αντίθετα ο χρόνος έχει αφήσει έντονα τα ίχνη του στα έπιπλα και τα πράγματα που έχουν παλιώσει, τρίζουν ή συντρίβονται, και στα ίδια τα κύρια πρόσωπα που συχνά είναι υπέργηρα ή βρίσκονται στο κατώφλι του θανάτου.
Κοινό χαρακτηριστικό σε όλα αυτά τα έργα είναι η δραματουργική δομή που στηρίζεται σε δύο πρόσωπα (άνδρα και γυναίκα, δύο άνδρες ή δύο γυναίκες) από τα οποία το ένα μιλάει και το άλλο ακούει. Συχνά εντοπίζεται αξιοσημείωτη διαφορά ηλικίας ανάμεσα στα δυο πρόσωπα. Κάποιοι σκηνοθέτες παραλείπουν – ίσως για λόγους οικονομίας – την παρουσία του βωβού προσώπου. Πιστεύουμε πως η παρουσία του προσώπου αυτού που ακούει ή καταγράφει την ιστορία του άλλου, είναι σημαντική σκηνικά, γιατί λειτουργεί σαν καθρέφτης που μεγαλώνει στα μάτια μας το είδωλο του κύριου προσώπου, ή σαν κυματοθραύστης, που δίνει υπόσταση στο βαθύ βουητό της συνείδησής του.
Ειρήνη Χαλκιά, σκηνοθέτις
| O Γιάννης Ρίτσος στη Δρέσδη το 1984 (φωτογραφία Guy Wagner) | Yannis RITSOS (1909-1990) Το ξέρω πως καθένας μονάχος πορεύεται στον έρωτα, Μονάχος στη δόξα και στο θάνατο … Je sais que tout homme s’achemine seul vers l’amour, Seul vers la gloire, seul vers la mort. (Η Σονάτα του Σεληνόφωτος, Αθήνα, 1956) |
Ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά, την 1η Μαΐου του 1909, δευτερότοκος γιός μιας αριστοκρατικής οικογένειας που σύντομα θα γνωρίσει την οικονομική καταστροφή ύστερα από τον πρόωρο θάνατο της μητέρας του και του μεγαλύτερου αδελφού του, και τη διανοητική αρρώστια του πατέρα του. Κι ο ίδιος θα περάσει τέσσερα χρόνια σε σανατόριο (1927-1931) για να γλυτώσει από τη φυματίωση. Αυτά τα τραγικά γεγονότα θα επηρεάσουν βαθιά την εφηβεία του και ολόκληρο το έργο του.
Διαβάζει πολύ και γράφει : αποφασίζει να γίνει ποιητής και να ακολουθήσει το επαναστατικό κίνημα της εποχής του.
Από το 1931 θα συνδεθεί με το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα : δημοσιεύει το Τρακτέρ (1934), εμπνευσμένος από τον φουτουρισμό του Μαγιακόφσκι, και τις Πυραμίδες (1935), δυό έργα που εκφράζουν μιαν ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στην πίστη για ένα καλύτερο μέλλον – μέσα από το κομμουνιστικό ιδεώδες – και την προσωπική του απογοήτευση.
Διαβάζει πολύ και γράφει : αποφασίζει να γίνει ποιητής και να ακολουθήσει το επαναστατικό κίνημα της εποχής του.
Από το 1931 θα συνδεθεί με το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα : δημοσιεύει το Τρακτέρ (1934), εμπνευσμένος από τον φουτουρισμό του Μαγιακόφσκι, και τις Πυραμίδες (1935), δυό έργα που εκφράζουν μιαν ευαίσθητη ισορροπία ανάμεσα στην πίστη για ένα καλύτερο μέλλον – μέσα από το κομμουνιστικό ιδεώδες – και την προσωπική του απογοήτευση.
Ακολουθεί το 1936, το μακρόπνοο ποίημα Επιτάφιος, που συνδέει τον ποιητή μέσα από τη λιτότητα της έκφρασης και το στίχο με την παράδοση του δημοτικού τραγουδιού. Το 1960 ο Μίκης Θεοδωράκης με τη μουσική του θα φέρει τον Επιτάφιο στα χείλη και τις καρδιές όλων των επαναστατημένων Ελλήνων. Ωστόσο το έργο είχε δημόσια καταδικασθεί στην πυρά στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά. Η πολιτική κατάσταση του υπαγορεύει σύνεση και τη στροφή προς τον υπερρεαλισμό, στην αναζήτηση άλλων μέσων έκφρασης (όνειρο, εικόνες και συνειρμοί ιδεών) προς ένα λυρισμό που αφήνει όμως να διαφαίνονται η αγωνία και οι μνήμες των δύσκολων καιρών. Το τραγούδι της αδελφής μου (1937), Εαρινή Συμφωνία (1938), Το εμβατήριο του Ωκεανού (1940). Αποσπάσματα από τα δύο τελευταία έργα θα αποτελέσουν τη βάση για την ΄Εβδομη Συμφωνία του Μίκη Θεοδωράκη (1983-1984), που θα γίνει γνωστή ως «Εαρινή Συμφωνία» ή «Συμφωνία της ΄Ανοιξης».
Στο ποίημα Παλιά μαζούρκα σε ρυθμό βροχής (1942/1943), ο Ρίτσος εκφράζει για πρώτη φορά την αφοσίωσή του στον ελληνικό χώρο, τη ρωμιοσύνη, σαν μια δύναμη που κρατά ζωντανή μέσα της την ιστορική μνήμη της Ελλάδας : το ποίημα Ρωμιοσύνη – που θα μελοποιήσει αργότερα, το 1966, ο Μίκης Θεοδωράκης δημοσιεύτηκε μόνο το 1954 κι είναι, μαζί με την Κυρά των Αμπελιών (1945-1947) ένας ύμνος στη βασανισμένη γη της Ελλάδας.
Στον εμφύλιο πόλεμο ο Ρίτσος τάσσεται κατά της φασιστικής δεξιάς, θέση που θα την πληρώσει με τέσσερα χρόνια εξορίας στη Λήμνο, στον Αγ. Ευστράτιο και στη Μακρόνησο. Παρόλα αυτά εξακολουθεί να γράφει ποιήματα που θα εκδοθούν αργότερα στη συλλογή Αγρύπνια (1954) μαζί με παλιότερα ποιήματα της περιόδου 1941-1954. Το έργο Οι γειτονιές του κόσμου (1949-1951) εξιστορεί σαν ένα «ποιητικό χρονικό» τα γεγονότα αυτής της τρομερής δεκαετίας και θα αποτελέσει βάση για μια άλλη μουσική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη.
Θα ακολουθήσουν τα μεγάλα έργα της ωριμότητας : Η Σονάτα του Σεληνόφωτος (1956) – εθνικό βραβείο ποίησης –, Όταν ερχεται ο ξένος (1958), Οι γερόντισσες κι η θάλασσα (1958), Το νεκρό σπίτι (1959-1962), έργο που σημειώνει την αρχή των δραματικών μονόλογων που εμπνέονται από την αρχαία ελληνική μυθολογία και την τραγωδία, ο Φιλοκτήτης (1963-1965), ο Ορέστης (1962-1966).
Ανάμεσα στο 1967 και το 1971, η στρατιωτική χούντα θα τον στείλει πάλι στην εξορία, στη Γιάρο και τη Λέρο, κι αργότερα – λόγω της αρρώστιας του – θα βρεθεί υπό κράτηση στο ίδιο του το σπίτι για να έχει τη φροντίδα της συζύγου του που είναι γιατρός στη Σάμο. Την περίοδο αυτή θα ολοκληρώσει τους δραματικούς μονόλογους της Τέταρτης Διάστασης, έργα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα αλλά με αναφορές – μέσα από τη μάσκα του μύθου – στα πολιτικά γεγονότα της εποχής και στην υπαρξιακή του απομόνωση: Περσεφόνη (1965-1970), Αγαμέμνονας (1966-1970), Ισμήνη (1966-1971), Αίας (1967-1969) και Χρυσόθεμις (1967-1970), γραμμένα στα νησιά της εξορίας, κι ύστερα Ελένη (1970-1972), Η επιστροφή της Ιφιγένειας (1971-1972), Φαίδρα (1974-1975).
Η συλλογή Τέταρτη Διάσταση περιλαμβάνει σήμερα όλα τα έργα που έχουν τη μορφή δραματικών μονολόγων με ήρωες η ηρωίδες της αρχαιότητας που βρίσκονται συχνά σε υπαρξιακή σύγκρουση ή στο ύστερο κατώφλι της ζωής, και κάνουν τον απολογισμό τους. Η αφήγηση σ’ένα βουβό πρόσωπο που ακούει εκτρέπεται συχνά μέσα στο χρόνο και τους αναχρονισμούς, έτσι που το σήμερα φωτίζεται από το χθες και τανάπαλι, μέσα από την ποιητική αναδιάρθρωση ιστορικών και μυθικών δεδομένων που προβάλλονται απλά ως αναμνήσεις ή συγκινησιακά ξεσπάσματα. Τα θέματα που θίγονται ιδιαίτερα : ο χρόνος, ο θάνατος, τα γηρατειά, η κατάλυση των οικογενειακών δεσμών, η μοναξιά, οι πολιτικές επιλογές, αλλά και ο έρωτας σαν ακαταμάχητη ζωοποιός δύναμη πέρα από τον ατομικό θάνατο και τη φθορά.
Ανάμεσα στο 1967 και το 1971, η στρατιωτική χούντα θα τον στείλει πάλι στην εξορία, στη Γιάρο και τη Λέρο, κι αργότερα – λόγω της αρρώστιας του – θα βρεθεί υπό κράτηση στο ίδιο του το σπίτι για να έχει τη φροντίδα της συζύγου του που είναι γιατρός στη Σάμο. Την περίοδο αυτή θα ολοκληρώσει τους δραματικούς μονόλογους της Τέταρτης Διάστασης, έργα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα αλλά με αναφορές – μέσα από τη μάσκα του μύθου – στα πολιτικά γεγονότα της εποχής και στην υπαρξιακή του απομόνωση: Περσεφόνη (1965-1970), Αγαμέμνονας (1966-1970), Ισμήνη (1966-1971), Αίας (1967-1969) και Χρυσόθεμις (1967-1970), γραμμένα στα νησιά της εξορίας, κι ύστερα Ελένη (1970-1972), Η επιστροφή της Ιφιγένειας (1971-1972), Φαίδρα (1974-1975).
Η συλλογή Τέταρτη Διάσταση περιλαμβάνει σήμερα όλα τα έργα που έχουν τη μορφή δραματικών μονολόγων με ήρωες η ηρωίδες της αρχαιότητας που βρίσκονται συχνά σε υπαρξιακή σύγκρουση ή στο ύστερο κατώφλι της ζωής, και κάνουν τον απολογισμό τους. Η αφήγηση σ’ένα βουβό πρόσωπο που ακούει εκτρέπεται συχνά μέσα στο χρόνο και τους αναχρονισμούς, έτσι που το σήμερα φωτίζεται από το χθες και τανάπαλι, μέσα από την ποιητική αναδιάρθρωση ιστορικών και μυθικών δεδομένων που προβάλλονται απλά ως αναμνήσεις ή συγκινησιακά ξεσπάσματα. Τα θέματα που θίγονται ιδιαίτερα : ο χρόνος, ο θάνατος, τα γηρατειά, η κατάλυση των οικογενειακών δεσμών, η μοναξιά, οι πολιτικές επιλογές, αλλά και ο έρωτας σαν ακαταμάχητη ζωοποιός δύναμη πέρα από τον ατομικό θάνατο και τη φθορά.
Παράλληλα με την Τέταρτη Διάσταση ο Ρίτσος γράφει μια σειρά μικρών ποιημάτων που αντικατοπτρίζουν τον εφιάλτη του ελληνικού λαού: Ο τοίχος μέσα στον καθρέφτη (1967-71); Πέτρες, Επαναλήψεις, Κιγκλίδωμα, (1968-1969, έκδ. 1972), 18 Δεκαοχτώ λιανοτράγουδα της πικρής πατρίδας (1968-1970),που τα μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης(1973), Διάδρομος και σκάλα (1970, εκδ.1973); Χειρονομίες, Χάρτινα (1970-1974); Ο βολιδοσκόπος (1973).
Από το 1970 και μετά η ποίηση του Γ. Ρίτσου ενσαρκώνεται σε μεγάλες συνθέσεις, όπου το ονειρικό στοιχείο και ο σουρεαλισμός διεισδύουν μέσα στο καθημερινό με πρόσωπα παράξενα και με μια διαρκή μετατόπιση χωροχρονικά. Έτσι στα έργα Το γίγνεσθαι (1970-1977), Το Ρόπτρο (1976) ή τα Επινίκια (1977-1983) όπου ο ποιητής υμνεί την ομορφιά της ζωής, ενώ στα Ερωτικά (δεκαετία του ‘80) έχουμε έναν αμίμητο ύμνο του έρωτα σε όλες του τις διαστάσεις. Τα Μονόχορδα (1980) αποτελούν μαρτυρία της συμπύκνωσης στην οποία καταλήγει η ποιητική του έκφραση.
Στη δεκαετία του ‘80,ο Ρίτσος στρέφεται και στην πεζογραφία. Εννιά βιβλία συγκεντρώνονται με τον τίτλο Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων (1983-1985), όπου καθοσιώνονται όλα τα επιτεύγματα της ποιητικής του έκφρασης.
Από το 1970 και μετά η ποίηση του Γ. Ρίτσου ενσαρκώνεται σε μεγάλες συνθέσεις, όπου το ονειρικό στοιχείο και ο σουρεαλισμός διεισδύουν μέσα στο καθημερινό με πρόσωπα παράξενα και με μια διαρκή μετατόπιση χωροχρονικά. Έτσι στα έργα Το γίγνεσθαι (1970-1977), Το Ρόπτρο (1976) ή τα Επινίκια (1977-1983) όπου ο ποιητής υμνεί την ομορφιά της ζωής, ενώ στα Ερωτικά (δεκαετία του ‘80) έχουμε έναν αμίμητο ύμνο του έρωτα σε όλες του τις διαστάσεις. Τα Μονόχορδα (1980) αποτελούν μαρτυρία της συμπύκνωσης στην οποία καταλήγει η ποιητική του έκφραση.
Στη δεκαετία του ‘80,ο Ρίτσος στρέφεται και στην πεζογραφία. Εννιά βιβλία συγκεντρώνονται με τον τίτλο Εικονοστάσιο Ανωνύμων Αγίων (1983-1985), όπου καθοσιώνονται όλα τα επιτεύγματα της ποιητικής του έκφρασης.
Τα ποιήματα της τελευταίας συλλογής του Αργά, πολύ αργά μες στη νύχτα (1987-1989) σφραγίζονται από μια διάχυτη μελαγχολία κι από τη συνείδηση της απώλειας, των διάφορων απωλειών που σωρεύονται, ενώ ο ποιητής προσπαθεί πάντα ταπεινά να κρατήσει την ελπίδα και το φως της δημιουργικής πνοής. Ωστόσο η υγεία του τον στενοχωρεί και η απογοήτευση από το γκρέμισμα των πολιτικών ιδεωδών του συντομεύει το νήμα της ζωής του. Ο Γιάννης Ρίτσος έφυγε συντριμμένος στις 11 Νοεμβρίου 1990. Στις 14 Νοεμβρίου ενταφιάζεται στη Μονεμβασιά, στο Νεκροταφείο πλάι στη θάλασσα.
(αποσπάσματα της βιογραφίας του Γ. Ρίτσου από τον Guy Wagner, μτφρ./επιμέλεια Ειρήνη Χαλκιά)
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥ «ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΣ»
Ο Σκαραβαίoς, μέ έδρα τoυ τις Βρυξέλλες, είvαι έvα πoλύπλευρo θεατρικό, καλλιτεχvικό και πoλιτιστικό κέvτρo. Θεατρικός θίασoς, απoτελoύμεvoς από ηθoπoιoύς διαφόρωv εθvικoτήτωv και γλωσσώv στεγάζεται στoυς χώρoυς τoυ Σκαραβαίoυ και λειτoυργεί υπό τηv καλλιτεχvική διεύθυvση της Ειρήvης Χαλκιά, σκηvoθέτιδoς, πoυ αγόρασε και τo κτίριo για τη στέγαση τoυ Σκαραβαίoυ.
Η εταιρία Σκαραβαίoς, μη κερδoσκoπικoύ χαρακτήρα, ιδρύθηκε τo 1992 με κύριo στόχo "τηv ίδρυση εvός Ευρωπαϊκoύ Κέvτρoυ για τηv πρoώθηση, σε διεθvές επίπεδo, καλλιτεχvικώv και πoλιτιστικώv δραστηριoτήτωv συvυφασμέvωv ειδικά με τηv παιδεία και τη θεατρική δημιoυργία". Η θεατρική παιδεία και πράξη πρoβάλλεται ως κύριoς στόχoς τoυ Σκαραβαίoυ μέσα από το ελληνικό και το διεθνές ρεπερτόριο.
Το Θέατρο Σκαραβαίος λόγω της δομής και της ιδιαιτερότητάς του αποδίδει μεγάλη σημασία στην Ευρωπαϊκή κουλτούρα και προτείνει θεατρικές παραστάσεις σε διάφορες γλώσσες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (γαλλικά, αγγλικά, ελληνικά, ιταλικά, ισπανικά, γερμανικά, κλπ.) δίνοντας την ευκαιρία στο πολύγλωσσο κοινό των Βρυξελλών να χαίρεται τα κείμενα στο πρωτότυπο. Στις παραγωγές του Σκαραβαίου μάλιστα, η σκηνοθέτις Ειρήνη Χαλκιά προτείνει συχνά με τις διασκευές των έργων που επιμελείται, τον ζωντανό διάλογο ανάμεσα στο πρωτότυπο και τρεις ή περισσότερες άλλες γλώσσες αναφοράς. Ο διαφοροποιημένος γλωσσικός διάλογος γίνεται έτσι μέσα από το θέατρο φορέας πολιτισμικού και κοινωνικού διαλόγου, που διευρύνει τον ορίζοντα, πέρα από τα άτομα, στα κοινωνικά και πολιτειακά σύνολα.
Ο Σκαραβαίoς δεv επιδoτείται σημαvτικά από καvέvα δημόσιo, κoιvoτικό ή ιδιωτικό φoρέα. Κύριoι πόρoι είvαι τα έσoδα τωv παραστάσεωv και της εν μέρει ενοικίασης του χώρου για θεατρικές παραστάσεις άλλων σχημάτων επαγγελματικών ή ερασιτεχνικών.
Ενδεικτικά αναφέρουμε τις πρόσφατες παραστάσεις του θιάσου με έργα από την ελληνική γραμματεία :
2007/2008 : Arcs et Arcanes de Nikos Kazantzaki, τριλογία (στα γαλλικά, ελληνικά και αγγλικά) και 2009: Hommage au poète grec Yannis RITSOS, La Quatrième Dimension/ Η Τέταρτη Διάσταση, και Η Σονάτα του Σεληνόφωτος με αποσπάσματα από το έργο Ο Σχοινοβάτης και η Σελήνη, τριλογία (στα γαλλικά και τα ελληνικά).
ΕΙΡΗΝΗ ΧΑΛΚΙΑ
Κλασική φιλόλογος, διδάκτωρ Φιλοσοφίας και Θεάτρου του Πανεπιστημίου της Σορβόνης με ειδικότητα στην κοινωνιολογία του αρχαίου ελληνορωμαϊκού κόσμου (Ecole des Hautes Etudes en sciences sociales) και την αρχαία ελληνική τραγωδία.
Συγκριτικές σπουδές Θεάτρου στην Ελλάδα, στη Γαλλία, Αγγλία, Ιταλία και Ολλανδία (maîtrise d’Etudes Théâtrales à Paris III, Sorbonne Nouvelle και Master Commedia dell’Arte στην Βενετία)
Σκηνοθέτις τουλάχιστον 50 παραστάσεων σε διάφορες ευρωπαϊκές γλώσσες (ελληνικά, γαλλικά, ιταλικά, ισπανικά) Προτίμηση για το ποιητικό θέατρο και τους μεγάλους κλασικούς συγγραφείς Έλληνες και ξένους, αρχαίους και νεότερους ( Ευριπίδη, Racine, Pirandello, Ionesco, Lorca, Ρίτσο, Καζαντζάκη, κλπ.)
Μεταφράστρια για πολλά έτη στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής ‘Ενωσης.
Λέκτορας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης στην έδρα της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας, επισκέπτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Marc Bloch του Στρασβούργου στο μεταπτυχιακό τμήμα μετάφρασης.
Συμμετοχή σε συνέδρια για το αρχαίο δράμα και την επιβίωσή του, διάφορα άρθρα για θεατρικά-κοινωνιολογικά θέματα (κυρίως στα γαλλικά ή αγγλικά), συγγραφέας ενός βιβλίου με θέμα :
“ Lieux et espace dans la tragédie d’Euripide. Essai d’analyse socio-culturelle.»
Ιδρυτικό μέλος και καλλιτεχνική Διευθύντρια του Θεάτρου Σκαραβαίος στις Βρυξέλλες από την ίδρυση του (1993) ως σήμερα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου